باغ ارم شیراز؛ عمارتی بهشتی در استان فارس

حس و حال خوش باغ‌های ایرانی را می‌توان در باغ ارم شیراز به درستی لمس کرد. این باغ که گل سرسبد تمام دیدنی‌های شیراز محسوب می‌شود، با فضای بهشتی خود آرامش را به معنای واقعی کلمه، چاشنی تمام لحظات گردشگران می‌کند. گل‌کاری‌های زیبا، جوی‌های پرآب، درختان بلندقامت و سرسبز و عطر خوش بهار نارنج که تمام فضای باغ را عطرآگین می‌کند، از زیبایی‌هایی غیر قابل توصیف این باغ ایرانی به شمار می‌رود. در ادامه همراه ما باشید تا ناشناخته‌های باغ ارم را برایتان رونمایی کنیم.

معرفی باغ ارم شیراز؛ بهشت روی زمین

باغ ارم (Eram Garden) یکی از 9 باغ ایرانی معروف است که در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. باغ ارم در ضلع شمال غربی شیراز قرار دارد. این باغ که در آن ترکیبی روح‌نواز از چند جاذبه تاریخی و طبیعتی دلگشا به چشم می‌خورد، معماری بسیار باشکوه و پوشش گیاهی فوق‌العاده متنوع و دیدنی دارد. همین پوشش گیاهی متنوع هم باغ ارم را به یکی از بهترین باغ‌های گیاه‌شناسی ایران تبدیل کرده است.

مساحت باغ ارم شیراز چیزی حدود 110 هزار متر مربع است. از نام این باغ هم اگر بخواهید بدانید، باید بگوییم که ارم به حکایتی مذهبی در زمان پیامبری حضرت هود اشاره دارد. در آن دوره که حضرت هود مردم را با وعده بهشتی زیبا به یکتاپرستی دعوت می‌کرد، شخصی به نام شداد، پادشاه عربستان، دعوت پیامبر را نپذیرفت و تلاش کرد تا با ساختن شهری زیبا و سرسبز، پای بهشت آسمانی را روی زمین باز کند. نام این سرزمین زیبا ارم بود و امروز باغ ارم به دلیل زیبایی‌های خیره‌کننده و وصف‌ناپذیرش، تصویر شهر زیبای ارم در دوره شداد را در ذهن‌ها تداعی می‌کند.

عکس باغ ارم شیراز

قدمت و تاریخچه باغ ارم شیراز در تونل زمان

از پیشینه باغ ارم شیراز و تاریخ ساخت آن اطلاعات دقیقی در دست نیست، اما با توصیف‌هایی که در سفرنامه‌های قرن 10 و 11 هجری از این باغ به ما رسیده است، می‌توانیم حدس بزنیم که باغ ارم بنایی تاریخی متعلق به دوره سلجوقیان و آل اینجو است. برخی اتابک قراچه، حکمران فارس در دوره سلجوقی، را بنیان‌گذار باغ ارم می‌دانند. دلیل آن را هم باغات زیادی می‌دانند که توسط اتابک در شهر شیراز ساخته شد و تاریخ‌دانان حدس می‌زنند که باغ ارم نیز یکی از همین باغ‌هاست که به دستور اتابک ساخته شده است.

گروهی دیگر از تاریخ‌دانان معتقدند که باغ ارم پیشکشی میرزا قاسم خان خلج بواناتی به جان خانی ایلخانی قشقایی بود که بعدها بنای اصلی آن توسط همین جان خانی و پسرش محمد قلی خان، در دوره قاجار بنا شد. اسناد تاریخی حکایت از استقرار سران ایل قشقایی در باغ ارم در دوران قاجار دارد. ناگفته نماند که سند این باغ هم‌اکنون به نام یکی از سران قشقایی، یعنی خسرو خان قشقایی است.  

قبل از اینکه باغ ارم به مالکیت سران قشقایی دربیاید، در دوره زندیه و توسط کریم‌ خان زند مرمت و آباد شد. در دوره ناصرالدین شاه قاجار نیز حاج نصیرالملک شیرازی ضمن خریدن این باغ، عمارتی دیگر را در بنای اصلی آن ساخت. البته عمر او زودتر از ساخت عمارت به پایان رسید. از همین رو، کار نیمه‌تمام نصیرالملک را ابوالقاسم خان، خواهرزاده نصیرالملک، با اتمام ساخت عمارت به پایان برد. عبدالله خان قوامی، پسر ابوالقاسم خان شیرازی، وارث بعدی این عمارت بعد از مرگ پدر بود. در نهایت، محمد ناصر، پسر بزرگ صولت الدوله قشقایی، با خرید این باغ از عبدالله خان قوامی، مالکیت ارم را دوباره به ایل قشقایی بازگرداند.

در دوره پهلوی، باغ ارم توسط دولت مصادره و بعدها به دانشگاه شیراز واگذار شد. در حال حاضر باغ گیاه‌شناسی ارم به دانشکده کشاورزی و عمارت دلگشای باغ به دانشکده حقوق دانشگاه شیراز تعلق دارد. بد نیست بدانید که نام باغ ارم در سال 1353 شمسی به فهرست آثار ملی ایران و در سال 1390 به لیست میراث جهانی یونسکو افزوده شد.

باغ ارم شیراز

معماری و پلان باغ ارم شیراز و عمارت تاریخی آن

باغ جهانگردی ارم شیراز شاهکار معماری دوره قاجار است که در آن سبک طراحی‌های دوره زندیه به چشم می‌خورد. این باغ باشکوه، در زمینی مستطیلی‌شکل بنا شده است. درهای ورودی باغ در دو ضلع شمالی در بلوار ارم و ضلع غربی در بلوار جام جم قرار دارد. در گذشته این دو ضلع را دیوارهایی گلی می‌پوشاند و امروز نرده‌های مزین شده به یاس‌های اناری و امین‌الدوله، جایگزین آن دیوارهای گلی شده است. بقیه ضلع‌های باغ نیز به خانه‌های مسکونی و باغات منتهی می‌شود.

ورود شما به باغ ارم با تماشای عمارتی 3 طبقه و حوضی بزرگ در مقابل آن همراه خواهد بود. در طراحی طبقات فوقانی این عمارت، ستون‌هایی دیده می‌شود که با الهام از سبک معماری تخت جمشید به این بنا افزوده شده‌اند. در جای جای باغ نیز پوششی متنوع از گیاهان زینتی و درختان بلندقامت چشم‌ها را مجذوب خود می‌کنند که هرکدام با زیبایی بی‌حدوحصر خود، نشاط و طراوت را برای بینندگان این بنا به ارمغان می‌آورند.

از ضلع شرقی باغ تا ضلع غربی آن را نیز گذرگاهی پوشش می‌دهد که دو طرف آن را درختان سروناز چند صد ساله احاطه می‌کنند. در میان این سرونازها، سرونازی بلندقامت به ارتفاع 35 متر بیش از همه خودنمایی می‌کند.

عمارت اصلی باغ، درست در مرتفع‌ترین نقطه قرار دارد. شیب موجود در سایر نقاط باغ را به وسیله آبراه‌های پلکانی و پله‌ها هموار کرده‌اند. دو چاه آب هم در باغ وجود دارد که از آن برای آبیاری درختان استفاده می‌کنند.

بد نیست بدانید که معماری غالب بر باغ ارم شیراز، سبکی کاملا ایرانی با اشکال موزون و متجانس است. در بخش‌هایی از این باغ، معماری‌هایی به سبک ژاپنی هم دیده می‌شود که با گذشت زمان و طی بازسازی‌ها و مرمت‌های مختلف، به این بنا افزوده شده است.

باغ جهانگردی ارم شیراز

گونه های گیاهی و جانوری باغ ارم شیراز

گونه‌های گیاهی متنوعی که از نقاط مختلف جهان به باغ ارم شیراز راه پیدا کرده‌اند، این بنا را به بهترین نمایشگاه گل دنیا تبدیل کرده‌اند. گیاهان و درختان زینتی و درختان میوه، اصلی‌ترین پوشش گیاهی این باغ را تشکیل می‌دهند.

در بخش گیاهان و درختان زینتی، این باغ میزبان 200 گونه از گل‌های رز، نیلوفر، شب‌بو، اطلسی، آهار، شاه‌پسند، داوودی، شیپوری، بنفشه و میمون و درختان زینتی افرا، کاج، سپیدار، ارغوان، بیدمشک، بید مجنون و نخل است که زیبایی‌های این باغ را دوچندان می‌کنند. از درختان میوه باغ ارم هم می‌توان به نارنج، انار، خرمالو، گردو، زردآلو، سیب، گلابی، بادام، به و ازگیل اشاره کرد.

پرندگان باغ ارم شیراز (زینتی، محلی و مهاجر)، سنجاب‌ها، خرگوش‌ها، پروانه‌ها و ماهی‌ها هم پوشش جانوری باغ ارم را تشکیل می‌دهند.

جاهای دیدنی باغ ارم شیراز برای بازدیدکنندگان

بخش‌های متعددی دست به دست هم داده‌اند تا باغ ارم جلوه‌ای بهشتی پیدا کند. در ادامه همراه ما باشید تا به معرفی قسمت‌های تاریخی و گردشگری این بنای باشکوه بپردازیم.

عمارت باغ ارم

هسته اصلی باغ ارم را عمارت باشکوه آن تشکیل می‌دهد که با ستون‌ها و طاق‌های دایره‌ای خود، حسابی دلربایی می‌کند. این عمارت اصلی 3 طبقه دارد و هر طبقه مزین به گچ‌بری‌ها، نقاشی‌ها، درهای چوبی نفیس و منبت‌کاری شده، پنجره‌های مشبک آهنی، حجاری‌ها و کاشی‌کاری‌های منحصر به دوره زندیه و صفویه است.

در دل این عمارت، یک تالار با نام تالار آینه وجود دارد که سقف آن با نقاشی‌های زیبا و دیوارهایش با هنر چشم‌نواز آینه‌کاری تزیین شده‌اند. جالب است بدانید که جنس چوب به کار رفته در درهای عمارت، از جنس ساج است. به همین دلیل، گذشت زمان هیچ خدشه‌ای به زیبایی این بنا وارد نکرده است.

باغ ارم شیراز در بهار

طبقه اول

طبقه اول یا زیرین باغ ارم، عمارت سرداب نام دارد که فضایی اختصاصی برای سکونت صاحبان این عمارت در فصل گرم تابستان بوده است. مرکز سرداب را نهر آب و کف و دیوارهای آن را کاشی‌هایی رنگین پوشانده‌اند. در قسمت پیشانی این بنا نیز تابلوهایی زیبا به چشم می‌خورد که داستان‌های شاهنامه را روایت می‌کنند. در برخی از این تابلوها، تصاویر ناصرالدین شاه هم سوار بر اسب دیده می‌شود.

طبقه دوم

به طبقه دوم عمارت، ایوان دو ستونی می‌گویند که دلیل آن، وجود یک ایوان با دو ستون است. این دو ستون مزین به نقش‌ونگاری از یک سرباز قجری هستند. در پشت ایوان نیز سالنی به چشم می‌خورد که در گذشته از آن برای محافل شاهانه بهره می‌بردند. در دو طرف ایوان اصلی نیز ایوان‌هایی کوچک‌تر وجود دارد که هرکدام ستونی ساده و بدون تزئینات دارند.

در قسمت ایوان اصلی طبقه دوم، سه پنجره آهنی به چشم می‌خورد که یکی از این پنجره‌ها ابعادی بزرگ‌تر دارد. دو پنجره دیگر نیز در دو طرف به شکل قرینه کار شده‌اند.

طبقه سوم

اوج هنر و زیبایی معماری قجری را می‌توان در طبقه سوم عمارت باغ ارم مشاهده کرد. در این طبقه، آنچه بیش از همه توجه‌ها را به سوی خود جلب می‌کند، هنر جوک‌کاری (نقاشی روی سقف و دیوار) است که از هنرهای معروف دوره قاجار به شمار می‌رود. این طبقه نیز نظیر طبقه دوم، صاحب چندین ایوان، سالن و اتاق است.

نمای داخلی باغ ارم شیراز

کتیبه های باغ ارم

کتیبه‌ها پای ثابت تمام بناهای تاریخی ایران هستند. در بخش‌های مختلف باغ ارم، می‌توان کتیبه‌هایی را مشاهده کرد که هرکدام علاوه بر زبیایی‌های بصری، حاوی اطلاعات ارزشمندی از تاریخچه بنا هستند.

در ضلع شرقی عمارت اصلی، شش کتیبه مزین به خط نستعلیق وجود دارد. در دو طرف ایوان عمارت نیز کتیبه‌هایی قرینه با تصاویری از سربازان هخامنشی خودنمایی می‌کنند. سایر کتیبه‌های این عمارت، یادگاری‌های مرحوم نصیر‌الملک هستند که روی آن‌ها معرق‌کاری‌هایی از آیات قرآن و اشعار سعدی، حافظ و شوریده شیرازی (شاعر دوره قاجار) حک شده است. شمار کثیری از این کتیبه‌ها در طبقه اول و تعداد دیگری از آن‌ها در قسمت بالای درهای ورودی ضلع شمالی باغ ارم جا خوش کرده‌اند.

گذرگاه‌های باغ

در بخش‌های قبلی، از گذرگاه اصلی باغ برایتان گفتیم. این گذرگاه مسیری رویایی است که اطراف آن را سرونازهای زیبا محاصره می‌کنند. در میان این سرونازها درخت تاکی هم به چشم می‌خورد که با برگ‌هایش سایبانی برای سرونازها درست می‌کند. در وسط این گذرگاه، جوی آبی ساخته‌اند تا طنین خوش آب، بهشتی بودن این باغ را کامل کند.

به‌جز گذرگاه اصلی، چندین گذرگاه فرعی دیگر هم در باغ ارم وجود دارد که مقصد نهایی همه آن‌ها همین گذرگاه اصلی است.

اندرونی باغ ارم

در پشت عمارت اصلی باغ، قسمتی تحت عنوان اندرونی وجود دارد که از نظر زیبایی و معماری، تفاوت چندانی با عمارت اصلی ندارد. پنج اتاق و دو سالن با نقاشی‌ها و کاشی‌کاری‌های مجلل، قسمت‌های مختلف اندرونی را تشکیل می‌دهند.

در قسمت ورودی این اندرونی، یک چهار ضلعی با چندین طاقچه به چشم می‌خورد که از آن به عنوان غلام‌نشین یاد می‌کنند.

نمای داخلی باغ ارم شیراز

موزه سنگ و گوهر

دومین موزه سنگ و گوهر ایران، در دل باغ ارم شیراز جا خوش کرده است. این موزه در سال 1390 شمسی به این بنای باشکوه افزوده شد. گردشگرانی که به دنیای سنگ و کانی علاقه‌مند هستند، می‌توانند با مراجعه به این موزه در طبقه همکف عمارت، از 140 نوع سنگ قیمتی دیدن کنند.

سنگ‌های الماس، کهربا، یاقوت، زمرد، فیروزه، جاسپر و عقیق، از اصلی‌ترین سنگ‌های قیمتی این موزه هستند.

حوض ماهی باغ ارم شیراز

در مقابل عمارت اصلی، حوضی زیبا و بزرگ نگاه‌ها را به سوی خود دعوت می‌کند. این حوض زیبا که بخش اعظمی از زیبایی خود را از نخل‌های فونیکس دارد، از مساحتی بالغ بر 335 متر مربع برخوردار است.

باغ گیاهشناسی

همان‌طور که در بخش‌های قبلی گفتیم، بخش وسیعی از فضای باغ ارم را گیاهان و درختان زینتی تشکیل می‌دهند که هر کدام از آن‌ها به نقطه‌ای خاص از جهان تعلق دارند. در حال حاضر، باغ گیاه‌شناسی این بنا به عنوان موزه گیاه‌شناسی در مالکیت دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز قرار دارد.

بخش اداری

بخش اداری باغ ارم شیراز 8 اتاق را شامل می‌شود. این بخش که به عمارت اصلی بنا چسبیده است، به انجام امور اداری باغ اختصاص دارد. 

امکانات رفاهی و تفریحی داخل باغ ارم شیراز

در داخل باغ ارم، امکانات رفاهی مطلوبی برای گردشگران تدارک دیده شده است. فضای سبز گل‌کاری شده، آلاچیق‌های متعدد برای نشستن و استراحت کردن، وجود مسیرهای مناسب برای پیاده‌روی، سرویس بهداشتی، نمایشگاه‌های هنری متنوع و رویدادهای فرهنگی مختلف، از جمله امکانات رفاهی این مجموعه به شمار می‌روند.

اگر در میان گشت‌وگذارهایتان خستگی یا گرسنگی بر شما مستولی شد، می‌توانید به رستوران و کافه باغ ارم شیراز مراجعه کنید. منوی جذاب این رستوران و کافه روحتان را تازه می‌کند.

باغ ارم شیراز

قیمت بلیط باغ ارم شیراز 1404 و نحوه خرید آن

در حال حاضر، هزینه ورود به باغ ارم شیراز برای هر گردشگری ایرانی 30 هزار تومان است. گردشگران می‌توانند برای تهیه بلیط به باجه‌های فروش بلیط در قسمت ورودی باغ مراجعه کنند. ناگفته نماند که امکان خرید اینترنتی بلیط باغ ارم شیراز از وبسایت‌های معتبر هم وجود دارد.  

شماره تماس و آدرس باغ ارم شیراز

باغ ارم در یکی از خوش‌آب‌وهواترین مناطق شیراز جا خوش کرده است. این باغ دلگشا و زیبا در منطقه 1 شیراز، میدان ارم، بلوار ارم و خیابان ارم این شهر قرار دارد.

• شماره تماس باغ ارم شیراز: 07132272538

دسترسی به باغ ارم در شیراز با حمل و نقل عمومی

برای دسترسی به باغ ارم شیراز با خودروی شخصی، ابتدا باید راهی بلوار شهید چمران شوید. سپس مسیرتان را به سمت میدان دانشجو ادامه دهید. بلوار دانشجو را تا انتها بروید تا به میدان ارم برسید. وقتی به دومین خروجی در میدان ارم رسیدید، به سمت راست بپیچید. حواستان باشد که برای پارک خودرو روی پارکینگ باغ ارم شیراز حساب نکنید، چون این مجموعه فاقد پارکینگ اختصاصی است.

ایستگاه میدان ارم در خط 73 اتوبوس و ایستگاه بلوار نمازی در خطوط اتوبوس 68 و 91 هم دسترسی شما به این جاذبه را سهولت می‌بخشند. برای استفاده از مترو شیراز هم کافی است سوار خط 1 مترو شوید و در ایستگاه نمازی، قطار را ترک کنید.  

لوکیشن باغ ارم شیراز روی نقشه

بهترین ساعت و زمان برای تماشای باغ ارم شیراز

ساعت کاری باغ ارم شیراز همه‌روزه از 8 صبح الی 7 بعدازظهر است. بهترین زمان سفر به شیراز و بهترین فصل بازدید از باغ ارم را هم می‌توان فصل بهار و ماه اردیبهشت دانست. باغ ارم شیراز در بهار هم خنک و دل‌انگیز است، هم در این فصل طبیعت این باغ جلوه زیباتری به خود می‌گیرد. البته ناگفته نماند که باغ ارم شیراز در پاییز هم زیبایی‌های خاص خودش را دارد.

زیباترین جاهای دیدنی نزدیک باغ ارم شیراز

بعد از تماشای باغ ارم، سری هم به دیگر جاهای دیدنی شیراز که در اطراف این جاذبه هستند بزنید تا روحتان جلای بیشتری پیدا کند. فهرست زیر، بهترین جاذبه‌های هم‌جوار با باغ ارم هستند که گشت‌وگذار در آن‌ها خالی از لطف نیست:

• آرامگاه حافظ: لذت خواندن اشعار ناب حافظ در این آرامگاه چندین برابر می‌شود.

• آرامگاه سعدی: معماری خاص و فضای دلنشین و رویایی این آرامگاه، آرامش را به روحتان هدیه می‌دهد.

• باغ دلگشا: از باغ‌های دیدنی شیراز است که به دوره ساسانیان تعلق دارد.

• مسجد نصیرالملک: مسجد صورتی ایران که معماری باشکوه آن هر گردشگری را به وجد می‌آورد.

• خانه قوام: خانه‌باغی بزرگ و مملو از درختان نارنج که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد.

حافظیه شیراز

بهترین هتل نزدیک باغ ارم شیراز

شیراز هتل‌های مجلل و درجه‌یک بی‌شماری دارد. با این حال، اگر انتخابتان اقامت در هتلی نزدیک به باغ ارم است، فهرست زیر بهترین گزینه‌های پیشنهادی ما به شما خواهند بود:

• هتل ستارگان: تقاطع خیابان آزادی و ارم

• هتل بین‌المللی پارس: خیابان زند، نزدیک به بیمارستان و فلکه نمازی

• هتل هما: میدان گاز، خيابان مشكين‌فام، جنب پارک آزادی

• هتل قصر شیراز: خیابان فردوسی

رستوران خوب نزدیک باغ ارم شیراز

رستوران‌های خوب نزدیک به باغ ارم شیراز، شما را به یک وعده غذای اصیل شیرازی دعوت می‌کنند. فهرست بهترین این رستوران‌ها را می‌توانید در ادامه مشاهده کنید.

• رستوران بیرون‌بر خواجوی

• رستوران بل‌پاسی

• رستوران دریایی ماهی و چیپس

• رستوران گاردن هال

• رستوران شاطر عباس

• رستوران اسپرلوس

• رستوران سنتی خان نایب 

بهترین مرکز خرید نزدیک باغ ارم شیراز

برای یک پاساژگردی ناب و تمام‌عیار در شیراز، می‌توانید روی مراکز خرید هم‌جوار با باغ ارم حساب کنید. از بهترین این مراکز خرید، می‌توان به فهرستی از موارد زیر اشاره کرد:

• بازار باسکول

• فروشگاه تم لند

• مجتمع تجاری انتظاری

• مجتمع تجاری پارس

• مرکز خرید شیراز

باغ ارم شیراز؛ گل سرسبد تمام باغ های زیبای استان فارس

باغ ارم شیراز در هر فصلی از سال، جلوه‌ای کاملا بهشتی پیدا می‌کند. اگر هنوز برنامه سفر به شیراز را نچیده‌اید، توصیه می‌کنیم سری به سایت تریپ بزنید و با خرید تور شیراز یا بلیط هواپیما شیراز، خودتان را مهمان بهشتی‌ترین شهر ایران کنید.