عمارت ذوالفقاری

به روز رسانی: 06 آذر ، 1400 جاذبه های گردشگری

مجموعه تاریخی عمارت ذوالفقاری در مرکز بافت قدیمی شهر زنجان واقع شده است. عمارت ذوالفقاری اثری تاریخی است که در محله ای قدیمی به نام (دالان آلتی) در ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع زنجان واقع شده است.
عمارت ذوالفقاری روزگاری ساختمان مسکونی و اداری حاکم زنجان بوده و از بخش‌های مختلف از جمله اندرونی و بیرونی تشکیل شده است، اما در حال حاضر تنها قسمت بیرونی آن باقی مانده و امروزه به عمارت محمودخان ذوالفقاری معروف است.

معماری عمارت ذوالفقاری

معماری عمارت ذوالفقاری

معماری و نمای اولیه بنا تا حدودی حفظ شده است و بر اساس نظر کارشناسان بیشتر شبیه معماری اواخر دوره قاجاریه با الهام از سبک گوتیک اروپایی می باشد. این نما دارای سقف شیروانی است که بر فراز آن به سبک آلاچیق طراحی شده است.
موزه باستان شناسی زنجان شامل سه بخش مختلف از جمله دوران پیش از تاریخ، زمان تاریخی و زمان تاریخ اسلام می باشد که در هر قسمت می توان موارد مربوط به آن دوران مانند تپه نور سلطانیه، کاسه سفالی، محل نگهداری آرد، سر پیکان را یافت این عمارت در دو طبقه، علاوه بر سرداب، ساخته شده است.
ورودی طبقه همکف که دارای دو ستون است هشت ضلعی می باشد. دو راه پله به طبقه بالا منتهی می شود که دارای سالن ها، اتاق نشیمن و تخت خواب و کمد آب است.
سقف اتاق ها با طراحی هندسی و سایر آثار هنری به زیبایی و هنرمندانه تزئین شده است. کاشی کاری از دوره قاجار را نیز می توان در این عمارت زیبا پیدا کرد.
نمای این سازه آجری است و پنجره ها به طور کلی دارای شیشه های رنگی با قاب حکاکی شده درست شده اند. کاشی‌ های ستاره‌ مانند، ظروف مسی و... یکی از جذاب ‌ترین بخش‌ های این موزه مردان نمکی است .در سال 1388، این عمارت به موزه مردم شناسی زنجان تبدیل شد، عمارت ذوالفقاری در سال 1375 به عنوان میراث ملی به ثبت رسیده است.

مردان نمکی

مردان نمکی نام شش مومیایی است که در سال 1993 میلادی در معدن نمک چهارآباد در استان زنجان کشف شد. دفن شدن در نمک باعث شده است که بدن آنها به طور طبیعی مومیایی شود و برای هزاران سال دست نخورده باقی بماند.
در معادن نمک چهرآباد زنجان جسد شش مومیایی در حین حفاری و استخراج نمک کشف شده این اجساد به مردان نمکی معروف هستند، برخی از اجساد نمکی در نتیجه کار معدن با بولدوزر به شدت آسیب دیده اند. در سال 1387 عملیات معدن متوقف شد و جسد مومیایی ششم به دلیل نبود تجهیزات لازم برای نگهداری در معدن دست نخورده باقی ماند.
از میان جسد مردان کشف شده، سه نفر مربوط به دوره هخامنشی (حدود 400 سال پیش از میلاد) و دو نفر از آنها به اواخر دوره ساسانی (حدود 400 تا 600 میلادی) تعلق دارند. اولین مومیایی اکتشاف شده به جسد نیمه ‌تنه‌ ای که ریش و موهای بلند و گوشواره‌ ای طلا در گوش چپش داشت متصل بود، در کنار این مومیایی چیزهای دیگری مانند یک تکه سبد، میخ های چوبی و طناب سبز وجود داشت که هنگام کاوش در زمستان 1372 هجری قمری پیدا شد و پس از تحقیقات باستان شناسی به سازمان میراث فرهنگی ارسال شد.
معدنچیان پس از 11 سال با اسکلت مومیایی دوم و سوم مردان نمکی در معدن چهرآباد زنجان مواجه شدند که جسد آن تجزیه شده بود. چهارمین مومیایی این معدن یک پسر 16 ساله با قد 175 سانتی متر بود که حلقه‌ های نقره ‌ای روی گوش‌ هایش داشت.
یکی از ویژگی های قابل توجه این مومیایی این است که او لباس های کامل و کفش های چرمی در پا دارد. جسد پنجمین مومیایی اکتشاف شده به جز سرش، مانند بقیه در زیر سنگ ها و آوار دفن شد، ششمین مومیایی به دلیل نداشتن مجوز حفاری همچنان در معدن چهرآباد است که جمجمه آن به دوران ساسانی بر می گردد، مردان نمکی یکی از ارزشمند ترین و گرانبها ترین اکتشافات تاریخی در جهان هستند. درزیر به جزئیاتی در مورد مومیای مردان نمکی اشاره می کنیم:

اجساد مومیایی عمارت ذوالفقاری

• مومیایی شماره یک: مرد چکمه پوش
این مرد با یک چکمه چرمی چیزهای زیادی در کنار خود داشت از جمله یک قلاب، یک شلوار کوتاه، سه چاقو، یک شی نقره ای، یک گردو، تکه های طناب چرمی، تکه های سفال و چند تکه گلدوزی پارچه و چند تکه استخوان
• مومیایی شماره دو: مرد میانسال
دومین مومیایی کشف شده جسد مردی میانسال با قد حدود 180 سانتی متر است که بر اثر ریزش معدن جان خود را از دست داده بود، در کنار این مومیایی اقلامی مانند سبد، میخ های چوبی و طناب یافت شد.
• مومیایی شماره سه: مرد تکه تکه
جسد مومیایی این مرد نمکی به صورت تکه تکه و متلاشی شده کشف شد. مجموعه این مرد متشکل از قطعات استخوان و لباس او است.
• مومیایی شماره چهار: مومیایی کامل
این کامل ترین و سالم ترین بدن مردان نمکی در جهان است. جسد مومیایی شده متعلق به پسر جوان 16 ساله ای با قد حدود 170 تا 175 سانتی متر با حلقه های فلزی در گوش، با موهای کوتاه قهوه ای، یک چاقوی فلزی در غلاف چرمی و دو پارچ سرامیکی کوچک است، این مومیایی طبیعی دارای لباس کاملی از جمله شلوار، کت بلند و کفش چرمی است.
• مومیایی شماره پنج: سر بدون بدن
فقط سر این جسد نمکی باقی مانده است، بقیه جسد در هنگام ریزش معدن زیر سنگ های بزرگ از بین رفت است.
• مومیایی شماره شش: مرد ساسانی
طبق تحقیقات انجام شده جمجمه این مومیایی متعلق به دوره ساسانیان است، استخراج معدن در سال 2008 متوقف شد و جسد مرد ششم به دلیل کمبود امکانات حفاظتی دست نخورده باقی ماند.

شجره نامه خاندان ذوالفقاری

شجره نامه محمود خان ذوالفقاری

محمود ذوالفقاری معروف به سلطان محمود خان ذوالفقاری یکی از فرزندان بزرگ اسدالدوله ذوالفقاری (حسین قلی خان) است، که به دلیل ساخت ملک نمادین ذوالفقاری معروف است وی در شهر زنجان در سال 1902 میلادی به دنیا آمد. یوسف ذوالفقاری فرزند محمود خان ذوالفقاری است.
خاندان ذوالفقاری از خانواده های برجسته و مهم در تاریخ معاصر استان آذربایجان ایران هستند. محمود خان ذوالفقاری برای ادامه تحصیل در رشته اقتصاد به پاریس رفت و سپس به ایران بازگشت تا با پدرش همکاری کند و زمین ها و املاک بسیاری را که در منطقه داشتند اداره کند.
در واقع بار سنگین اداره به عهده او گذاشته شد، او رئیس دفتر و مسئولیت ۱۶۵ روستای آن منطقه بود. محمود ذوالفقاری در دوران اشغال ایران در جنگ جهانی دوم (شهریور 1320) و در دوره ناآرامی های سیاسی همراه با قدرت گیری حزب توده (حزب کمونیست) به ویژه در منطقه زنجان و خمسه از چهره های مهم آن زمان بود.
محمود خان ذوالفقاری با برادران ذوالفقاری پس از اشغال پادگان‌ها توسط دموکرات ها به جمع آوری نفرات پرداخت، محمود خان با افرادی که جمع آوری کرده بود نیمه شب راهی عمارت دوه لیک درخیابان فرمانداری فعلی زنجان شد و از جاده ای به نام همایون همراه یارانش به روستای سهرین رفت.
صبح آن روز خود را به روستای خاتون کندی رساند و از آنجا شروع به اعتراض برضد دموکراتها کرد. محمود خان در مقابل ظهور دموکرات ها ایستاد و نیروهای خود را نیمه شب در ملک خود جمع کرد و به تدریج منطقه خاتون کندی را تحت کنترل خود در آورد. نیروهای دموکرات را شکست داد و منطقه آذربایجان ایران را از دست کمونیسم نجات داد. برای اطلاع از بلیط پرواز ارزان می توانید به سایت تریپ مراجعه کنید.

موزه باستان شناسی زنجان

موزه باستان شناسی زنجان

موزه باستان شناسی زنجان یا موزه قاجاری زنجان در داخل ساختمانی به نام عمارت ذوالفقاری یا خانه ذوالفقاری در مرکز شهر زنجان در ضلع شمالی سبزه میدان در محله ای به نام دالان آلتی واقع شده است.
این بنا در گذشته به عنوان خانه حاکم زنجان مورد استفاده قرار می گرفت که اخیراً به موزه باستان شناسی زنجان تبدیل شده است.
لازم به ذکر است که تنها قسمت باقی مانده از این خانه تاریخی که به نام صاحب آن محمود خان ذوالفقاری عمارت منسوین معروف است. گفته می ‌شود که این خانه توسط پدر محمود خان، سردار اسدالدوله، در اواخر دوره قاجار ساخته شده و پس از مرگ محمود خان، محل سکونت او شده است.
این منطقه در دهه‌ های اخیر به عنوان منطقه ‌ای اعیانی محسوب می ‌شده است که همه سران شهر در آن عمارتی داشته‌ اند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، مالکیت این خانه به سازمان ‌های مختلف واگذار شد تا اینکه ثبت آن در فهرست آثار ملی مورد توجه و حفاظت بیشتری قرار گرفت.
در سال 1379 ه.ش سازمان میراث فرهنگی استان زنجان تصمیم گرفت عمارت ذوالفقاری را به منظور تبدیل به موزه مردان نمکی مرمت کند.
پس از مرمت بنا، انتقال اجساد مومیای و لوازم آنها از معدن نمک چهر آباد در سال 1386 ه.ش به این مکان، موزه موقت مردان نمکی در اینجا راه اندازی شد و اولین موزه باستان شناسی زنجان در داخل عمارت ذوالفقاری افتتاح شد.

محل غذا خوردن در نزدیکی موزه عمارت ذوالفقاری

می توانید در رستوران بناب کباب، رستوران ریحون و کافه رسپینا که همگی در نزدیکی موزه قرار دارند، یک غذای خوش طعم را تجربه کنید.

محل اقامت در نزدیکی موزه عمارت ذوالفقاری

برای استراحت در نزدیکی این عمارت زیبا می تواند هتل های مجللی مانند هتل بزرگ زنجان را انتخاب کنید. اگر می خواهید در مکانی مقرون به صرفه اقامت کنید، می توانید از هتل های ارزان قیمت مانند هتل آپارتمان سپهر زنجان و هتل پارک زنجان دیدن کنید.

دسترسی به عمارت ذوالفقاری

برای رفتن به عمارت ذوالفقاری زنجان می توانید از خیابان طالقانی سپس قسمت شمالی سبزه میدان ونزدیک مسجد جامع این شهر و در محله دالان آلتی که جزو محلات قدیمی شهر زنجان است بروید، این محله همچنین دارای خانه های قدیمی دیگری همچون خانه خدیوی، خانه وزیری و عمارت دارایی نیز وجود دارد که سبکی شبیه سبک معماری عمارت ذوالفقاری دارد.