غار کلماکره لرستان و رازهایی درباره گنجینه پنهان آن

غار کلماکره کجاست؟

بسیاری از گردشگران برای طبیعت گردی لرستان را انتخاب می کنند اما از بسیاری جاذبه های تاریخی و پیش از تاریخ این استان غافل هستند. از قدیمی ترین آثار پارینه سنگی تا تمدن سیمره هر کدام نمادی از تمدن سرزمین ایران هستند. از بین آنها غار کلماکره گنجینه بزرگ و ناشناخته در ایران است.

ناگفته هاب غار کلماکره نیایشگاه قدیمی

کلماکره یک غار طبیعی و عادی نیست. غار کلماکره یک غار آیینی و محل نیایش پیروان میترایی بوده است. اشیا گرانبهایی از دوران عیلام مربوط به سده 7 و 8 قبل از میلاد در این غار به دست آمده است. این آثار نشان از شاهان ناشناخته ای دارد که بعدها کشف شدند. اولین بار در سال 68 یک باستانشناس ایرانی گزارش در مورد کلماکره منتشر ساخت. بسیاری از پژوهشگران گنجینه کلماکره را ششمین گنج بزرگ دنیا می نامند.

ظرف کشف شده در غار کلماکره

مکان غار کلماکره

غار کلماکره در محدوده شهر پلدختر لرستان قرار دارد. این غار در ارتفاعات صخره ای کوه مله قرار گرفته و دسترسی به آن نیازمند تجهیزات سنگنوردی است. این غار طبیعی دارای چهار تالار با سنگهای استالاگمیتی و استاگتیتی است. از تالار اول به تالارهای بعدی مسیر سختتر می شود و حوضچه های آب در طول مسیر وجود دارد. در نامگذاری غار از دو کلمه کلما به معنای آشیان بزکوهی و کره به معنی درخت انجیر وحشی استفاده شده است. درخت و بز نقشهای اساطیری هستند که در قالی های ایرانی به خوبی قابل مشاهده است. در غار کلماکره خرم آباد نزدیک 12 محل تدفین پیدا شده است.  

غار کلماکره چگونه کشف شد؟

اطلاعات دقیقی از کشف غار کلماکره و اینکه نخستین کسی که به وجود آن پی برد در دست نیست. طبق گفته اهالی شکارچیان منطقه احتمالا اولین کسانی بوده اند که غار کلماکره را پیدا کرده اند. متاسفانه از موقع ورود به غار، غارت آثار گرانبهای کلماکره شروع می شود. مدتها بعد میراث فرهنگی، کارشناسان خود را به محل اعزام می کند ولی بیش از 90 اثر وارد بازار دلالان شده و سر از موزه ها، گالریها و مجموعه های شخصی مانند موزه لندن، موزه میهو ژاپن و موزه متروپولیتن نیویورک در می آورد. هر چند میراث فرهنگی شناسایی غار را انجام داد اما سال 84 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. با لو رفتن گنجینه کلماکره و عدم حفاظت قوی میراث فرهنگی از سال 68 تا 72 بیشترین میزان غارت صورت گرفت. بخشی از تاریخ دیرین ایران به راحتی از میان رفت و اقدامات میراث مانند کشیدن دیوار در ورودی غار هیچ تاثیری در تاراج کلماکره نداشت. سال 72 کاوش باستانشناسی کلماکره دیرهنگام شروع شد. با همه اتفاقات ناگوار کلماکره هنوز مراقبت فیزیکی از آن صورت نمی گیرد. تاکنون  ۵۰۰۰ اثر در غار کلماکره کشف شده که فقط تعداد کمی از آن در موزه ایران باستان و موزه فلک الافلاک خرم اباد نگهداری می شود. 

ریتون از وسایل غار کلماکره

سفر به زیباترین غارهای دنیا:
آشنایی با مقدس ترین غارهای دنیا

ناگفته های غار کلماکره

زمانی بسیار دور استانهای خوزستان، لرستان و چهار محال بختیاری ، محدوده کشور عیلام را شکل می داد. اشیا به دست آمده در غار کلماکره باعث کشف سرزمین ساماتورا و پادشاهانش شد. زبان آرامی و آشوری نو زبان رایج مردم عیلام بوده و بر روی یکی از ریتونهای غار کلماکره نمونه آن پیدا شده است. اولین بار لامبرت و فرانسوا والا موفق به ترجمه نوشته های کلماکره شدند. یکی از عجیب ترین یافته های غار کلماکره، صورتک‌ها یا ماسک‌های طلایی رنگ است. طبق شواهد تاریخی این نقابها از دوره هخامنشی و در مراسم های خاصی استفاده شده است. تاکنون 10 ماسک از گنجینه کلماکره پیدا شده است. برخی از اشیا کشف شده غار کلماکره توسط یک کلکسیونر ایرانی به نام هوشنگ محبوبیان خریداری شد و در کتابی به نام گنجهای کوهستان، هنر ماد در لندن به چاپ رسید.

ناگفته های غار کلماکره هنوز در ابهام است.

گنج غار کلماکره

در اشیا به دست آمده از گنج غار کلماکره نقوش متفاوتی به چشم می خورد شامل چهره شاهان، نقشهای اساطیری، موجودات افسانه ای و عناصر طبیعی. به ظروفی که شبیه حیوانات ساخته شده ریتون می گویند. از آثار بسیار زیبای کلماکره ریتونهای گران قیمت طلایی با طرح قوچ است. از شاهکارهای ریتون کلماکره نماد معروف میترایسم  قهرمان در حال جنگ با گاو بالدار است. ظروف و جامهای نقره ای کلماکره نیز مانند ظرف پیکر شیر پیدا شده است. لرستان در هزاران سال پیش پیشرفته ترین هنر فلزکاری دنیا را داشته است و نمونه های بسیاری در این استان و از جمله در غار کلماکره مانند مرد جنگجو پیدا شده است. از دیگر گرانترین اشیا کشف شده از غار کلماکره می توان به ظرف نقره ای پیکره عفاب و خرگوش، ظرف نقره ای نبرد شیر و گاو، ظرف نقره ای نبرد شیر و غزال اشاره کرد. با خرید بلیط ارزان هواپیما، سفری مطمئن برای دیدن جاذبه های گردشگری لرستان خواهید داشت. 

ریتون به جامانده از گنج غار کلماکره

چهار نگهبان غار کلماکره

در روایتهای قدیمی از چهار نگهبان کلماکره اسم برده می شود. آنها تنها کسانی بودند که خبر از گنجهای غار داشتند محافظ آن بودند. آثاری از سکونت در تالار اول غار دیده می شود که به احتمال محل سکونت این نگهبانان بوده است. مشخص نیست این نگهبانان در چه دوره ای مامور حفاظت از غار کلماکره بوده اند.

آدرس غار کلماکره و مسیر دسترسی به آن

برای سفر به لرستان بلیط هواپیما خرم اباد خریداری کنید. حال برای رسیدن به غار كلماكره به شهر پلدختر بروید. در 20 کیلومتری شهر و با عبور از رودخانه کشکان حدود 20 به  کوه مله خواهید رسید. از اینجا به بعد فقط با راهنمای محلی و داشتن تجهیزات مناسب کوهنوردی می توانید به غار کلماکره نزدیک شوید.

جاذبه های گردشگری نزدیک غار کلماکره

پل تاریخی پلدختر، غار کوگان، پل کلهرت، آبشار افرینه، بقعه های بابا زید و مزاربابا خوارزم از جاذبه های نزدیک به غار کلماکره است.