کد فرودگاهی چیست و چه کاربردی دارد؟

تابه‌حال پیش آمده که موقع گرفتن بلیت هواپیما یک کد ۳ یا ۴ حرفی روی آن ببینید و از خودتان بپرسید این حروف چه معنایی دارند؟ ایکائو (ICAO) و یاتا (IATA) که به آن‌ها کد فرودگاهی هم می‌گویند، زبان رمزآلودی هستند که دنیای هوانوردی را به یک شبکۀ متصل و هماهنگ تبدیل می‌کنند. این کدها نه تنها برای شناسایی سریع و دقیق فرودگاه‌ها در سراسر جهان استفاده می‌شوند، بلکه نقشی کلیدی در برنامه‌ریزی مسیرهای پروازی، مدیریت ترافیک هوایی و حتی در تحلیل تجارت گردشگری دارند. اما داستان پشت این کدهای ساده چیست و چطور به یکی از اساسی‌ترین ابزارها در صنعت هوانوردی تبدیل شده‌اند؟ با ما همراه باشید تا پاسخ پرسش‌های خود را بیابید.

کد یاتا چیست؟

وقتی به فکر مسافرت هوایی می‌افتیم، اغلب به مقصد، هتل و برنامه‌های سفرمان فکر می‌کنیم. اما یک جزء کلیدی وجود دارد که شاید کمتر کسی از ما به آن توجه کرده‌ باشد: کد فرودگاهی یاتا این کد سه‌حرفی به نظر ساده، یکی از مهم‌ترین ابزارها در دنیای پرواز است.

کد IATA ، که مخففInternational Air Transport Association  یا «انجمن بین‌المللی حمل‌ونقل هوایی» است، برای شناسایی فرودگاه‌ها در سراسر جهان به کار می‌رود. هر فرودگاه منحصربه‌فرد در جهان یک کد یاتا مخصوص به خود دارد که نه تنها در بلیط‌های هواپیما، بلکه در برنامه‌های پرواز، سیستم‌های رزرواسیون و حتی در نقشه‌های جهانی به کار می‌روند. هماهنگی و ساده‌سازی فرایندهای مختلف در صنعت حمل و نقل هوایی، برنامه‌ریزی پرواز، مدیریت ترافیک هوایی و تحلیل‌های گردشگری همگی به کمک این ۴ حرف ساده می‌شود.

دفتر مرکزی سازمان یاتا که وظیفه تدوین این کدها را بر عهده دارد، در شهر مونترال کانادا است.

تصویری از کد یاتا تعدادی از فرودگاه‌های معروف دنیا

کد ایکائو چیست؟

کد فرودگاهی ایکائو (ICAO) که توسط سازمان بین‌المللی هوانوردی کشوری و به منظور شناسایی فرودگاه‌ها در سراسر جهان تعیین شده، مخفف عبارت International Civil Aviation Organization است. این عبارت به «سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری» ترجمه می‌شود.

حرف اول نشان‌دهنده قاره، حرف دوم نشان‌دهنده کشور و دو حرف آخر هم نشان‌دهنده خود فرودگاه هستند. البته برای کشورهای بزرگ‌تر، حرف اول مربوط به خود کشور و سه حرف بعدی مربوط به فرودگاه است. این کدها در سند ایکائو ۷۹۱۰ ثبت شده‌اند.

ایکائو عمدتاً برای اهداف نظارتی و کنترلی فرودگاه‌ها از جمله شناسایی ایستگاه‌های هواشناسی، مراکز کنترل ترافیک هوایی، برنامه‌ریزی پرواز و... به کار می‌رود.

تفاوت کد ایکائو و یاتا در چیست؟

کد یاتا که معمولاً سه حرفی است، در موارد عمومی‌تر استفاده می‌شود. IATA بر روی بلیط‌های هواپیما، برچسب‌های بار و چمدان‌ها، و در جدول‌های زمانی پروازهای شرکت‌های هواپیمایی به چشم می‌خورد. این کدها برای شناسایی ایستگاه‌های راه‌آهن و قطارها هم به کار می‌روند.

در مقابل، کد ایکائو که معمولاً چهار حرفی است، بیشتر در زمینه‌های تخصصی هوانوردی مورد استفاده قرار می‌گیرد.ICAO  برای فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های هواشناسی و در برنامه‌ریزی پرواز و کنترل ترافیک هوایی کاربرد دارند. کدهای ایکائو عمدتاً برای اهداف تخصصی و فنی در صنعت هوانوردی استفاده می‌شوند و در جزئیات و بررسی‌های فنی پروازها و فرودگاه‌ها به کار می‌آیند.

نحوه کدگذاری فرودگاه ها با کد یاتا

نحوه کدگذاری فرودگاه‌ها با استفاده از یاتا عمدتاً بر اساس ملاحظات عملی و قابلیت شناسایی آسان است. همان‌طور که گفتیم، کدهای یاتا معمولاً 3 حرفی هستند و طوری طراحی شده‌اند که برای مسافران و کاربران عادی قابل تشخیص باشند. در ادامه روش کدگذاری فرودگاه‌ها با کد یاتا را برای‌تان آورده‌ایم:

• استفاده از نام‌های شناخته‌شده: بسیاری از کدهای یاتا برگرفته از نام فرودگاه یا شهر آن هستند. به عنوان مثال، فرودگاه هیترو لندن با کد یاتا LHR شناخته می‌شود که مستقیماً از نام هیترو گرفته شده است.
• سادگی و وضوح: کدها باید به گونه‌ای باشند که به راحتی قابل خواندن و تلفظ باشند. این امر باعث می‌شود که مسافران و کارکنان فرودگاه به راحتی بتوانند با آن ارتباط برقرار کنند.
• تمایز و منحصربه‌فرد بودن: هر کد یاتا باید یکتا باشد تا از هرگونه سردرگمی در شناسایی فرودگاه‌ها جلوگیری شود. این موضوع، به ویژه در نقاطی که چندین فرودگاه در نزدیکی هم قرار دارند، بسیار حائز اهمیت است.
• انطباق با تغییرات جغرافیایی و سیاسی: گاهی اوقات کدهای یاتا ممکن است بر اساس تغییرات در نام‌های جغرافیایی یا سیاسی تغییر کنند.
• پرهیز از کدهای گمراه کننده: در نامگذاری فرودگاه‌ها با استفاده از کد یاتا، نباید از حروفی استفاده کرد که ممکن است در خواندن یا شنیدن با دیگری اشتباه گرفته شود.
• تاریخچه و سنت: در برخی موارد کدهای یاتا بازتاب‌دهندۀ تاریخچه یا سنت‌های خاصی هستند که به شناسایی آن فرودگاه کمک می‌کند.

اگر به مطالبی از این دست علاقمندید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب ترمینال های فرودگاه مهرآباد را نیز مطالعه کنید.

نحوه کدگذاری فرودگاه ها با کد ایکائو

روش کدگذاری فرودگاه‌ها با استفاده از کد ایکائو بیشتر بر اساس معیارهای جغرافیایی و اداری است و در مقایسه با یاتا، کمی پیچیده‌تر است. کدهای ایکائو معمولاً چهار حرفی هستند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که موقعیت جغرافیایی دقیق فرودگاه‌ها را نشان دهند. برای نامگذاری فرودگاه‌ها با کد ایکائو باید به نکات زیر توجه کرد:

• مبنای جغرافیایی: حرف اول کد فرودگاهی ایکائو معمولاً منطقه جغرافیایی یا کشوری را نشان می‌دهد که فرودگاه در آن قرار دارد. به عنوان مثال، کدهایی که با E آغاز می‌شوند، معمولاً به فرودگاه‌های اروپایی اشاره دارند (حرف اول Europe).
• تمایز بین کشورها و مناطق: حرف دوم کد ایکائو اغلب به کشور خاصی اشاره دارد. مثلاً کدهای ایکائو که با "EG" شروع می‌شوند، معمولاً متعلق به بریتانیا هستند.
• شناسایی فرودگاه‌ها: حروف سوم و چهارم کد ایکائو مختص فرودگاه خاصی هستند که به شناسایی دقیق آن کمک می‌کنند. این حروف می‌توانند برگرفته از نام فرودگاه یا ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن باشند.
• موقعیت‌های خاص: برای کشورهای بزرگ‌تر با تعداد زیادی فرودگاه، حروف اختصاصی می‌توانند بر اساس تقسیم‌بندی‌های جغرافیایی داخلی باشند. مثلاً در ایالات متحده، کدهای ایکائو با K برای فرودگاه‌های داخلی استفاده می‌شوند.

برای نمونه، کد ایکائو OIIE به فرودگاه بین‌المللی امام‌خمینی در تهران اشاره دارد. فراموش نکنید که می‌توانید هنگام خرید بلیط از مبدا و یا به مقصد این فرودگاه، خدمات CIP فرودگاه امام خمینی را نیز به بلیط خود اضافه کنید.

کد یاتا و ایکائو فرودگاه های ایران

اگر برای‌تان سوال شده که کدهای ایکائو و یاتا فرودگاه های ایران به چه شکل هستند،‌ می‌توانید به‌عنوان نمونه جدول زیر را بررسی کنید:

جدول کد یاتا و ایکائو فرودگاه‌های ایران 

کد فرودگاهی؛ پشت پرده سفرهای هوایی ما

در این مقاله، کدهای فرودگاهی یاتا و ایکائو را معرفی کردیم و با کاربرد هریک آشنا شدیم. در پایان، باید بدانید که آشنایی مسافران با کد ایکائو الزامی نیست و برای مسافرت‌های هوایی بیشتر از کد یاتا استفاده می‌شود. حال که با این کدها آشنا شدید، می‌توانید بلیط هواپیما خود را آسان‌تر بیابید. نگران نباشید! با جستجوی هر کد فرودگاهی در گوگل، توضیحات و نام کامل فرودگاه مورد نظرتان را خواهید یافت.

آیا پاسخ پرسش‌های خود را دریافت کردید؟ آیا نکته‌ای باقی مانده که در این مطلب به آن پرداخته نشده باشد؟ حتما پرسش و یا نظرات خود را با ما در میان بگذارید.

سوالات متداول:

1. کد یاتا شهرهای ایران چیست؟

کد فرودگاهی یاتا همان کد سه حرفی شهرهای ایران است که در جدول فوق به برخی از آن‌ها اشاره شده است.

2. کد فرودگاهی یاتا نشانه چیست؟

کد IATA نشان‌دهندۀ نام منحصربه‌فرد هر فرودگاه در جهان است که در بلیط‌های هواپیما، برنامه‌های پرواز، سیستم‌های رزرواسیون و نقشه‌های جهانی استفاده می‌شود.